Introductie Kraaybeek Driebergen

  intro  kaart  foto’s  ansichten  luchtfoto

De geschiedenis van Kraaybeek gaat ver terug. Een belastinglijst uit 1683 vermeld ene Jochem Tonisse ‘onder de Crayen’, de ligging van de boerderij wordt al op een kaart uit 1594 aangeduid. Deze boerenhofstede heette later De Kraai, en lag evenals boerderij De Tempel boven de Hoofdstraat, tussen Loolaan en Diederichslaan. Langs de boerderij liep een beekje, ontsprongen in het Rijsenburgse bos, de Kraaibeek. De weduwe Van Oosthuyse-de Jongh liet de boerderij in 1835 afbreken, om daar ter plekke een fraai buitenhuis te laten bouwen, dat zij Kraaybeek noemde. De omliggende grond werd door achtereenvolgende eigenaren omgevormd en ingericht tot een grote buitenplaats, in 1901 omschreven als “bestaande in een heerenhuizinge met bijgebouw, koetshuis met stalling, orangerie, serres, veestalling, diverse woningen en verdere opstallen, bloem- en moestuinen, wei- en bouwlanden, terreinen van vermaak, waterpartijen, wegen, lanen en houtgewas”.

Lange tijd was het landgoed in handen van de familie Diederichs, in 1902 opgevolgd door jonkheer mr. A.L.J. Melvill van Carnbee. De laatste particuliere bewoner was G.J.A.A. baron van Heemstra (nee, niet de burgemeester). Op het einde van de dertiger jaren heeft Kraaybeek, tot in 1940 toe, als een ‘koloniehuis’ onderdak verschaft aan Joodse kinderen, die door hun Duitse ouders naar het veiliger geachte Nederland waren gestuurd. Een deel van het terrein was toen ingericht als proef- en schooltuin, ter voorbereiding op eventuele vestiging in Palestina.

De laatste bestemming van het oude huis Kraaybeek was die van particulier bejaardenoord. Een felle brand in hartje winter legde het huis in 1969 in de as, 7 bewoners kwamen daarbij om het leven. Een nieuw wooncomplex met 79 zelfstandige seniorenwoningen werd in 1977 voltooid. Aan de Hoofdstraat herinneren nog twee stenen palen links en rechts van de inrit aan het voormalige landgoed Kraaybeek.

Op het achterterrein is nog iets van de vroegere buitenplaats te zien. Het koetshuis annex koetsierswoning, en de oranjerie staan er nog. En hier, waar sedert 1977 het studiecentrum voor biologisch-dynamische landbouw Kraaybeekerhof is gevestigd ligt nog een restant van Kraaybeeks verleden: een ijskelder. Die is te benaderen via de Kraaybeeklaan.

Overgenomen uit ‘Heg en Steg’ van Dick Steenwijk
Uitgeverij Stichting Kleine Geschiedenis van de Heuvelrug, 2000
isbn 90-6720-236-3