Langbroekerdijk 10 “Duiventoren Sterkenburg”
De bakstenen duiventoren in een weiland aan de oostzijde van kasteel Sterkenburg is in 1862 gebouwd. Het is een zeshoekig aan de voet verbreed bouwwerk onder een deels plat en deels zeszijdig tentdak, gedekt met leien. Het dak is rond 1950 aangebracht. Onder de dakrand zijn binnen een rondboogfries vlieggaten aangebracht. Een eenvoudige profiellijst zorgt voor een horizontale geleding. In de onderste en bovenste geleding zijn in elke zijde smalle spleten uitgespaard, als een gedachte aan de schietopeningen in oude middeleeuwse torens. De duiventoren is in een middeleeuws aandoende stijl gebouwd die aansluit op de stijl van het kasteel.
Vanaf de middeleeuwen was het houden van duiven en het oprichten van een duiventoren niet voor iedereen mogelijk. Het was een zogenaamd ‘heerlijk recht’ dat aan de adel en de geestelijkheid voorbehouden was. In de zeventiende eeuw werd het ook aan burgers toegestaan om, onder bepaalde voorwaarden, duiven te houden. Een bepaalde minimale hoeveelheid grond die men in eigendom diende te hebben was zo’n voorwaarde om een duiventoren te mogen oprichten. Het duivenrecht werd in 1798 opgeheven. In 1803 werd de klok echter weer teruggedraaid en werd het houden van duiven alleen maar toegestaan bij personen die minimaal in het bezit waren van 12,5 hectare grond. Vanaf 1807 mochten duiventorens en 4illen alleen nog worden opgericht met uitdrukkelijke toestemming vari.’Zijne Majesteit’. In 1814 werd zelfs een jaarlijkse registratieplicht ingevoerd voor dergelijke bouwwerken, waarbij de eigenaar de overheid meteen een aardige som geld mocht betalen voor de erkenning van het recht om duiven te houden. Vanaf de negentiende eeuw werd het houden van een duiventoren steeds meer een statussymbool. K.J.F.C. Kneppelhout van Sterkenburg zal met de bouw van de duiventoren wellicht ook een associatie met zijn heerlijke rechten hebben willen oproepen.
Lit: Giezen-Nieuwenhuys, 1987, p. 85-86. Bron: mededeling dhr. Th.J. Wit te Woudenberg.
besluit: 00000000 categorie R dbr 203C
bron: Monumenten Inventarisatie Provincie Utrecht, 1996; Driebergen-Rijsenburg, Geschiedenis en Architectuur